درباره کمانچه

کمانچه یکی از ساز‌های موسیقی ایرانی با صدایی بسیار زیبا است. این ساز زهی - آرشه‌ای علاوه ‌بر شکم، دسته و سر در انتهای پایینی ساز، پایه‌ای دارد که روی زمین و یا روی پای نوازنده قرار می‌گیرد. کمانچه به ‎علت وسعت بسیار زیاد صدایش و همچنین ظرافت صدا، در خاورمیانه و خاوردور بسیار محبوب است.

روح الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، کمانچه را تکامل یافته ساز رباب می‌داند. از بزرگترین نوازندگان کمانچه ایران باید به استادان کیهان کلهر و علی اصغرخان بهاری اشاره کرد که از نوازندگان چیره ‌دست و بی ‌بدیل این ساز هستند. همچنین اردشیر کامکار، سهراب پورناظری، محمدرضا لطفی و حتی حسن سالم هم جز معروف‌ترین نوازندگان کمانچه به ‌شمار می‌روند. ناگفته نماند این ساز را معمولاً از چوب کهنه و عمل آمده درختان توت و افرا می‌سازند و کاسه طنینی، پوست، دسته، خرک، سرپنجه، گوشی، شیطانک، سیم‌گیر و پایه اجزای آن را تشکیل می‌دهند.

 

در برخی کمانچه‌ها، قسمت پشت کاسه باز است که اصطلاحاً به آن کمانچه پشت باز می‌گویند. معمولاً کمانچه پشت بسته صدایی گرفته و کمانچه پشت باز، طنینی صاف و واضح دارد. کمانچه پشت باز بیشتر در نواحی لرستان و در موسیقی مقامی و محلی این خطه طرفدار دارد و به تال معروف است.

کاسه کمانچه از نظر شکل به‌ صورت کروی و یا مخروط ناقص است و این مدل از کمانچه معمولاً پشت باز ساخته می‌شود. این کمانچه چون کاسه‌ای سبک دارد، قدرت صدای آن بالا است و قطعات حرفه‌ای با آن نواخته می‌شود. جالب است بدانید علاقمندان به ‌موسیقی مقامی معمولاً از کمانچه پشت باز و علاقمندان به موسیقی اصیل ایرانی از کمانچه پشت بسته استفاده می‌کنند. 

 

ساز کمانچه از جمله سازهایی است که در سراسر ایران نواخته می‌شود و متعلق به قوم خاصی نیست. با این‌ حال یکی از معروف‌ترین کمانچه‌ها، کمانچه لری یا کمانچه پشت باز است که به ‌صورت یک تکه ساخته می‌شود. این کمانچه قدیمی در ابتدا سه سیم داشت و با مرور زمان یک سیم هم به آن اضافه شد. همچنین گفتنی است، کمانچه کاسه‌ای کروی را در نوع ترکه‌ای و یک تکه می‌سازند.

کاسه‌های یک تکه معمولاً با چوب گردو خراطی و ساخته می‌شوند و وزن آنها از کاسه‌های ترکه‌ای بیشتر است. کمانچه ترکمنی نیز کوچک‌ترین نوع کمانچه است. کمانچه هندی و کمانچه قوچان نیز دو نوع دیگر از انواع کمانچه هستند. 

 

معمولاً روش خرید یک کمانچه عالی شناخت فاکتورهای درست آن است. از این رو بهتر است با اجزای سازنده کمانچه آشنایی داشته باشید تا در شناخت آن دچار مشکل نشوید. در مرحله بعدی باید به قیمت آن توجه کنید. کمانچه‌های مبتدی معمولاً قیمت ارزان‌تری دارند و قیمت کمانچه‌های حرفه‌ای معمولاً تا 10 میلیون و یا حتی بیشتر هم می‌رسد. مشخصات ظاهری ساز و نداشتن ضایعات مانند چسب و اتصالات هم از دیگر مواردی است که باید به‌ خوبی آن را بررسی نمایید. جنس چوب و پوست کمانچه هم باید مرغوب باشد؛ زیرا پوست کمانچه از مهم‌ترین عوامل صدادهی آن است. همچنین توجه به توصیه‌های نوازندگان حرفه‌ای نیز می‌تواند در این راه کمک بسیار زیادی به علاقمندان نماید. 

 

کوک کمانچه در دستگاه‌های مختلف موسیقی ایرانی مانند ماهور و ... با یکدیگر متفاوت است. متداول‌ترین روش کوک کمانچه برای دستگاه‌های ایرانی به این‌ شکل است که سیم‌های اول و دوم، باید فاصله چهارم و یا پنجم، نسبت بهم داشته باشند. سیم سوم یک اکتاو بم‌تر از سیم اول و سیم چهارم یک اکتاو بم‌تر از سیم دوم باشد. کوکی که روی یک ساز پیاده می‌شود در واقع پایه‌های اصلی یک سیستم موسیقیایی است که بستر اجرای یک ساختار خاص از موسیقی را فراهم می‌کند.

 

از کلیفون یا رزین برای زبر کردن سطح آرشه استفاده می شود تا روی سیم‌ها لیز نخورد و نوازنده کنترل بهتری روی آرشه‌کشی داشته باشد.

آرشه نیز وسیله‌ای است که برای نواختن سازهای زهی از جمله کمانچه استفاده می‌شود و یک کلاف از موی دم اسب به دو انتهای آن وصل شده است. 

 

داشتن یک ساز مناسب نخستین گام برای یادگیری اصولی موسیقی است. چرا که کیفیت و جنس صدای ساز تاثیر مستقیمی بر ادامه کار و ایجاد انگیزه برای یادگیری بهتر خواهد داشت. بنابراین پیشنهاد اول این است که از برندهای معروف ساز کمانچه مانند مراحمی  و یا کرمخانی برای یادگیری استفاده نمایید. در ضمن بهتر است برای نواختن موسیقی شاد لری از کمانچه دوپا و یا سه پا استفاده کنید. برخی افراد حرفه‌ای نیز کمانچه‌های دست ساز بسیار ظریف خود را برای تکنوازی و یا گروه نوازی به‌ کار می‌گیرند. معمولاً افراد چپ دست نیز از ساز راست دست‌ها برای نواختن استفاده می‌کنند. 

 

خرید اینترنتی ساز در سال‌های اخیر توجه اقشار مختلفی از جامعه را به خود جلب کرده است. اگر شما نیز جزو این دسته از افراد هستید، می‌توانید با مراجعه به وبسایت دیجی کالا ساز دلخواه خود را خریداری کنید. لازم به ذکر است ما در دیجی کالا انواع کمانچه از برندهای معروف و شناخته شده مانند کمانچه 24 ترک را با تضمین کیفیت و اصالت کالا به مشتریان خود ارائه می‌کنیم. از این رو با سفارش کمانچه از دیجی کالا، می‌توانید خریدی مطمئن و سریع را در این فروشگاه تجربه کنید.